Nigdy nie będziemy mieli pewności, że nasze intencje czy pragnienia zostaną trafnie odczytane przez osoby trzecie. Nawet z pozoru najbardziej jednoznaczny przekaz tego nie gwarantuje. Sytuacja ta bywa istotną przeszkodą w komunikowaniu się pomiędzy ludźmi. Brak automatyzmu w zrozumieniu czyichś intencji w wielu przypadkach stwarza jednak szansę na bogactwo ich interpretacji.

Wystawa jest osobistą refleksją nad performance Pana Antoniego Karwowskiego, zaprezentowanego przez autora z okazji 10-lecia galerii OFFicyna. Pewnego dnia przesłałem drogą elektroniczną prezentowane na wystawie zdjęcia autorowi performance, prosząc o akceptację zamiaru pokazania ich szerszej publiczności. Odpowiedz brzmiała:

Gratuluję !
Zdjęcia bardzo mi się podobają.
Pana interpretacja emanuje surrealistyczną, trochę metafizyczną atmosferą bliską temu, co chciałem wyrazić w swoim performance. Cieszy mnie to, że cykl "oderwał" się od pierwowzoru i żyje swoim artystycznym życiem, generuje nowe wizje, inspiruje.

Wystawa jest również próbą zmierzenia się ze zjawiskiem interpretacji czyichś działań za pomocą fotografii. Sądzę, że nigdy nie będzie jednoznacznego sposobu na to, aby sprawy działy się POmyśli - naszej myśli. Być może będą to nowe byty, które zostały powołane do życia POmyśli - lecz nie koniecznie pomyśli ich autora.

Waldemar Marzęcki - architekt, urbanista, artysta fotografik. Od 2009 roku profesor zwyczajny. Wykłada na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie. Autor czterech książek poświęconych współczesnej urbanistyce, ponad 80-ciu publikacji naukowych oraz kilkudziesięciu projektów architektonicznych i urbanistycznych. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików i były prezes szczecińskiego oddziału ZPAF. Autor kilkudziesięciu wystaw fotograficznych, prezentowanych w Austrii, Danii, Francji, Holandii, Niemczech, Polsce, Portugalii, Szwecji i Włoszech. W latach 70. i 90. współpracował ze Szczecińskim Ośrodkiem Telewizji Polskiej. W projektach artystycznych łączy fotografię z innymi dziedzinami sztukami: architekturą, urbanistyką, muzyką, teatrem, grafiką multimedialną, vizualartem i sztuką performatywną. Od 2009 roku prowadzi autorską szkołę fotografii. Kontakt: http://marzecki.com.pl/

Dorobek fotograficzny i artystyczny Waldemara Marzęckiego jest bogaty, zastanawiająco zróżnicowany. Poczynając od czołówek programów telewizyjnych, pokazów diaporamy, projekcji multimedialnych, poprzez scenografię teatralną, czy ilustrację książek, fotografię portretową, aż po problemy związane z projektowaniem architektonicznym i urbanistycznym. Mając do wglądu dokumentację dorobku tak zróżnicowanego, nie sposób nie zadać pytania: Co jest tego powodem? Czyżby chodziło jedynie o udowodnienie, jak swobodnie i umiejętnie Autor potrafi się wpisać w istniejące, nawet krańcowo odmienne konwencje artystyczne? Przecież nie oto chodzi. Forma wypowiedzi jest środkiem do wyrażania celu twórczego, a jej zmiany - wynikiem eksperymentów i poszukiwań, dlatego takie poszukiwania mają charakter ewolucyjny, a nie paralelny. Jaka jest logika pokazywania przez dojrzałego i świadomego swoich decyzji architekta (profesora zwyczajnego) projektów fotograficznych, artystycznych tak krańcowo różnych od siebie. Odpowiedzi należy szukać w sylwetce architekta Waldemara Marząckiego. Duża część twórczości architektonicznej jest wynikiem pracy zespołowej: projekty urbanistyczne, architektoniczne, badania naukowe, wykłady, publikacje książkowe. Wszędzie tam Autor działa w grupie, ukierunkowuje się na społeczność widzów-odbiorców, współtwórców. Czasami wykonuje czyjeś zamierzenie artystyczne. Nie jest "poetą tworzącym do szuflady", jego twórczość jest odpowiedzią na płynące z zewnątrz oczekiwania, bo tylko w taki sposób może realizować obowiązek architekta-artysty. Bycie architektem, bycie artystą, to funkcja, a może nawet instytucja publiczna, a obowiązek jaki z tego tytułu spada, można realizować w sposób niekoniecznie jednorodny formalnie. Tym sposobem, mimo współczesnego języka plastycznego jakiego używa, zbliża się do pierwotnej funkcji sztuki, wplecionej w życie społeczne, a nie muzealne.

Waldemar Marzęcki jest aktywnym twórcą. W dorobku ma ponad trzydzieści wystaw krajowych i zagranicznych. Jego ostatnia wystawa to "Pomyśli" w roli głównej performer Antoni Karwowski. To próba zapisu energii, zarejestrowania wewnętrznych napięć, wątpliwości i pragnień performera. Fotogramy ukazują bezkompromisowość i szczerość performance. Mamy tu więc dwóch autorów/aktorów Waldemara Marzęckiego i Antoniego Karwowskiego w splocie myśli. Łączy ich energia. Encyklopedie odnotowują wprowadzenie tego terminu do nauki za sprawą angielskiego fizyka i fizjologa, Thomasa Yonga (1773-1829). Wcześniej używano terminu "siła żywa" albo "potęga poruszająca" (Wielka Encyklopedia PWN, 2002). Do dziś aktualny jest pogląd Arystotelesa zakładający, że "materia jest możliwością bytu, którego istotą jest forma i energia. Dzięki energii urzeczywistniają się w sposób celowy zawarte w materii możliwości". Termin ten uobecnili w sztuce artyści awangardy światowej lat 20 tych, począwszy od pierwszych eksperymentów i działań kinetycznych.

Oglądając przedstawione mi do recenzji fotogramy na wystawę pt. "POmyśli" nieodparcie nasuwa się myśl, że twórczość zarówno Waldemara Marzęckiego jak i Antoniego Karwowskiego, tak odmienna w indywidualnych przejawach, łączy w tym wypadku duch konsekwentnego poszukiwania "skumulowanej energii". Warto ją poczuć.

Jerzy Lipczyński
artysta rzeźbiarz, dr hab.
kierownik Katedry Rysunku Malarstwa i Rzeźby, WBiA, ZUT

Symultaniczne działanie performatywne dwójki artystów w kontekście formy nadrzędnej. (...) Performance "Portret podwójny" jest próbą dialogu z ideą projektu fotograficznego "POMYŚLI" Waldemara Marzęckiego, czyli portretu, jako "maski wielokrotnej". Wynikająca z takiego ujęcia manipulacja formy jest więc próbą uchwycenia procesu kreacji. Dialog przez proces twórczy, początkowo, jako działanie osobne każdego z performerów w "przestrzeni własnej" doprowadza do wspólnej analizy "mitu pamięci", poprzez dekonstrukcję - tak mitu jak i procesu.

Osobność działań artystów wynika z indywidualnych środków ekspresji, służących analizie "pamięci własnej". Dychotomia takiego układu, performer-performer, dzięki narastającej interpersonalnej dynamice, skłania do groteskowego dialogu. Wykorzystuje on dadaistyczne środki ekspresji, wprowadzające w narrację element niepewności oraz zawieszając logikę procesu percepcji. Można przez to zignorować jego tradycyjną formułę. Naruszenie tego porządku i świadoma negacja, uchyla stereotyp osądu i oceny. Formuła "wielokrotnej maski" użyta w performance i dalsza dekonstrukcja, jest odniesieniem do kultury masowej - jej splątania i przypadkowości, ale również sposobem uchwycenia wielowątkowej rzeczywistości jako próby opisu zjawiska - w tym przypadku przez portret. Konfrontacja popkultury z "mitem pamięci", a przez to z własną tożsamością, określa narrację performance.

Antoni Karwowski, urodzony 1948 roku w Grajewie. Studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Artysta intermedialny, performer, autor i organizator wielu projektów i wydarzeń artystycznych. Od 1979 roku. związany z nurtem sztuki performance. Założyciel "Grupy A" (1979). Aktualnie współpracuje z miejscem sztuki OFFicyna w Szczecinie jako: artysta i kurator festiwalu "Performance Intermedia", międzynarodowego przeglądu video art "PI-five" i prezentacji video art w ramach Europejskiego Festiwalu Filmów Dokumentalnych "dokumentART". Uczestnik kilku edycjach forum "OST - WEST" w Niemczech oraz licznych międzynarodowych projektów artystycznych (w Polsce, Niemczech, Szwecji czy w Hiszpanii). Blog autora: http://antoni-performance.blogspot.com/

Andrzej Pawełczyk, urodzony w 1964 roku. Studia w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Dyplom 1992 roku. Performer, architekt, kurator i animator wydarzeń artystycznych. W sztuce porusza zagadnienia związane z tożsamością i społecznymi funkcjami sztuki na pograniczu kulturowym. Jak napisał o jego twórczości krytyk i poeta Mariusz Rosiak: "Bohaterem swoich kolejnych wystąpień (Pawełczyk) za każdym razem chce uczynić czas. Ten, który przemija i powraca natarczywie w introspekcji, bo wydarzyło się onegdaj coś, co sprawiło, że zyskaliśmy poczucie, że ten świat, w którym przemijamy wydarza się naprawdę, a nie jest tylko bańką mydlaną, którą w każdej chwili może zdmuchnąć wiatr. Pawełczyk zatem uporczywie drąży własną pamięć, rozkłada na czynniki pierwsze" [Arteon 2005].

Fot. Waldemar Marzęcki
Performance w Galerii Forma
21. października 2011 r.